T.C. |
Sayı | : | 96968930-251.04[KGM-35/3614] |
Konu | : | Gecikme cezası oranı. |
……………. VALİLİĞİNE
(Ticaret İl Müdürlüğü)
İlgi : 02.12.2015 tarihli ve 52980712-251.99/00012154778 sayılı yazınız.
İlgi yazınızda, S.S. ………………………. Kooperatifi genel kurul toplantısında aidatlarını zamanda ödemeyen ortaklara yönelik olarak aylık % 10 gecikme cezası alınmasına karar verildiği belirtilmekte ve aidatlarını zamanında ödemeyen ortaklara yönelik olarak genel kurulda alınan gecikme cezasının oranının alt ve üst sınırının bulunup bulunmadığı ile tahsil edilen meblağın öncelikle ana paradan mı yoksa gecikme faizinden mi mahsup edileceği hususlarında bilgi talep edilmektedir.
Mülga 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununun 138 inci maddesindeki “Her şirket nev’ine mahsus hükümler mahfuz kalmak şartıyla Medeni Kanunun 45, 47, 48, 49 uncu maddeleri ve bu fasılda hüküm bulunmayan hususlar hakkında Borçlar Kanununun 520 - 541 inci maddeleri her şirket nev’inin mahiyetine uygun olduğu nispette, ticaret şirketleri hakkında da tatbik olunur.” hükmüne paralel olarak düzenlenen 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun “Uygulanacak kanun hükümleri” başlıklı 126 ncı maddesi hükmü gereği, Türk Medeni Kanununun tüzel kişilere ilişkin genel hükümleri ile bu kısımda bulunmayan hususlarda Türk Borçlar Kanununun adi şirkete dair hükümlerinin her şirket türünün niteliğine uygun olduğu oranda ticaret şirketleri hakkında da uygulanması gerekmektedir.
Kooperatif ile ortakları arasındaki ilişki ticari bir ilişki olmadığından genel kurulca aidatlarını geç ödeyen ortaklar hakkında tespit edilen gecikme cezasında ticari temerrüt faizi değil yasal oranda temerrüt faizinin uygulanması gerekmektedir. Bu kapsamda yasal faiz oranından daha yüksek miktarda genel kurulca belirlenen temerrüt faizinin ödemelerini geciktiren ortaklara uygulanması gerektiği yönündeki Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarının dayanağı, mülga 818 sayılı Borçlar Kanununun “Geçmiş Günler Faizi” başlığı altında düzenlenen 103 üncü maddesindeki “Bir miktar paranın tediyesinden temerrüt eden borçlu mukavele ile daha az bir faiz tayin edilmiş olsa bile geçmiş günler için senevi yüzde beş hesabiyle faiz tediyesine mecburdur. Akitte doğrudan doğruya veya taksite raptedilmiş komisyon şeklinde yüzde beşten ziyade bir faiz şart edilmiş ise bu faiz de temerrüt eden borçludan istenebilir.” hükümdür.
1 Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe giren 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun “Temerrüt faizi” başlıklı 120 nci maddesindeki; “Uygulanacak yıllık temerrüt faizi oranı, sözleşmede kararlaştırılmamışsa, faiz borcunun doğduğu tarihte yürürlükte olan mevzuat hükümlerine göre belirlenir. Sözleşme ile kararlaştırılacak yıllık temerrüt faizi oranı, birinci fıkra uyarınca belirlenen yıllık faiz oranının yüzde yüz fazlasını aşamaz. Akdî faiz oranı kararlaştırılmakla birlikte sözleşmede temerrüt faizi kararlaştırılmamışsa ve yıllık akdî faiz oranı da birinci fıkrada belirtilen faiz oranından fazla ise, temerrüt faizi oranı hakkında akdî faiz oranı geçerli olur.” hükmüne binaen 3095 sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanunun 2 nci maddesinin 1 inci fıkrasındaki “Bir miktar paranın ödenmesinde temerrüde düşen borçlu, sözleşme ile aksi kararlaştırılmadıkça, geçmiş günler için 1 inci ‘Borçlar Kanunu ve Türk Ticaret Kanununa göre faiz ödenmesi gereken hallerde, miktarı sözleşme ile tespit edilmemişse bu ödeme yıllık yüzde oniki oranı üzerinden yapılır.” maddede belirlenen orana göre temerrüt faizi ödemeye mecburdur.” düzenleme gereği, aidatlarını zamanında ifa etmeyen ortak, yasal faiz oranına göre temerrüt faizi ödemeye mecbur olup, maddenin açık ifadesiyle temerrüt faizinin, yasal faiz oranının % 100’üne kadar fazla alınmasının taraflarca kararlaştırılması da imkan dahilindedir.
Bu kapsamda, genel kurulca aidatlarını zamanında ifa etmeyen ortaklara yönelik belirlenen temerrüt faizinin yasal faiz oranından fazla olması durumunda bu oran (sözleşme ile kararlaştırılacak yıllık temerrüt faizi oranı), birinci fıkra uyarınca belirlenen yıllık faiz oranının yüzde yüz fazlasını aşamayacağından % 9 (Adi işler) x 2 = % 18 (yıllık temerrüt faizi) = 18 : 12 = 1.5 (Aylık temerrüt faizi) 'dir.
6101 sayılı Türk Borçlar Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanunun “Görülmekte olan davalara ilişkin uygulama” başlıklı 7 nci maddesindeki “Türk Borçlar Kanununun kamu düzenine ve genel ahlâka ilişkin kuralları ile geçici ödemelere ilişkin 76 ncı, faize ilişkin 88 inci, temerrüt faizine ilişkin 120 nci ve aşırı ifa güçlüğüne ilişkin 138 inci maddesi, görülmekte olan davalarda da uygulanır.” hüküm gereği 1 Temmuz 2012 tarihi itibariyle (Borçlar Kanununun yürürlük tarihi) temerrüt faizine ilişkin derdest veya bu tarihten sonra açılacak davalarda verilecek kararlar geçmiş yıllarda genel kurul toplantılarında belirlenen temerrüt faizlerini de kapsamaktadır.
Bilgi ve gereğini rica ederim.
……………………….
Bakan a.
Daire Başkanı
