Bilgi alma hakkında mutlak eşitlik ilkesi uygulama alanı bulur. KoopK m. 24 gereği, yönetim kurulunun gelir gider farklarının dağıtım şekli hakkındaki tekliflerini içeren yıllık çalışma raporu ile bilanço ve denetçilerin 66. madde hükümlerine uygun olarak düzenleyecekleri rapor genel kurulun yıllık toplantısından en az 15 gün öncesinden itibaren bir yıl süre ile kooperatif merkezinde ve varsa şubelerinde ortakların incelemesine hazır tutulur. Bununla birlikte Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, genel kurul kararının iptaline ilişkin bir davada, bilançonun anasözleşmenin 68. maddesi hükmüne göre, genel kuruldan 15 gün önce kooperatif merkezinde ortakların incelemesine açık tutulması gerekir ise de, davacılar, bilançonun gerçeği yansıtmadığını, ya da gerçeğin gizlendiğini veya sahtecilik yapıldığını ileri sürmedikleri gibi, esasen genel kurulda anasözleşmede öngörülen çoğunlukla da bilanço kabul edildiğinden bahisle davanın reddine karar verilmesi gerektiğine hükmetmiştir.
Kooperatiflerde bilançonun ortaklara tebliği zorunlu olmayıp, kooperatif merkezinde incelemeye açık tutulması yeterlidir. Bununla birlikte, isteyen ortağa ayrıca bilanço ile gelir-gider farkını gösteren hesabın bir örneğinin verilmesi de zorunludur. Anılan hüküm uyarınca, yönetim kurulu ile denetçilerin yıllık raporlarında kooperatifin ekonomik ve mali durumu ile işleri ve bunların sonuçları hakkında bilgi vermesi zorunludur.Ayrıca yıllık sonuç, bilanço ile kar-zarar hesabında belirlenir.
Anonim şirkette olduğu gibi kooperatiflerde de asıl bilgi verme yükümlüsü organ yönetim kuruludur. Zira ortaklığın durumunu ve faaliyetlerini en iyi bilen yönetim kuruludur ve bu sebeple fiilen de bilgi alma talebinin muhatabı ve yükümlüsüdür. Kooperatif ortaklarının denetçiler tarafından bilgilendirilmesine ilişkin KoopK m. 66 ve 68 hükümlerinin de incelenmesinde fayda vardır. Zira ortaklar, aydınlatılmasında yarar gördükleri hususları ilk aşamada denetçilere intikal ettirebilirler. KoopK m. 66/son uyarınca ortaklar, gerekli gördükleri hususlarda denetçilerin dikkatini çekmeye ve açıklama yapılmasını istemeye yetkilidirler. Buna mukabil Kanunun 68. maddesi gereği denetçiler, görevleri sırasında öğrendikleri ve açıklanmasında kooperatifin veya ortakların şahısları için zarar umulan hususları kooperatif ortaklarına ve üçüncü şahıslara açıklayamazlar.
Doktrinde anonim şirketler yönünden bilgi alma taleplerinin ancak ortaklığın içinde bulunduğu ekonomik durum ve ortaklığın faaliyetleri hakkında ortağın aydınlanması ve bu suretle pay sahipliği haklarını bilinçli bir şekilde kullanması gibi amaçlara yönelik ve bu anlamda gerekli ise karşılanması gerektiği ifade edilmektedir. Gereklilik ortağın talebinin kabul edilebilirliğinin bir şartı olarak görülse de konu itibariyle bilgi alma hakkının sınırsız olduğu savunulmaktadır. Aynı durumun kooperatifler yönünden de cari olduğunu söyleyebiliriz.
KoopK m. 24/3’te ortakların bilgi edinmek hakkının anasözleşme veya kooperatif organlarından birinin kararıyla bertaraf edilemeyeceği gibi sınırlandırılamayacağı düzenlenmiştir. Dolayısıyla bu hükmün lafzından bilgi edinme hakkının sınırsız ve mutlak olduğu sonucuna ulaşılabilir. Hâlbuki bilgi edinme hakkıyla ilgili diğer maddeler de göz önüne alındığında, ortakların bu hakkının sınırsız olmadığı, genel kurula sunulan raporlar ve kendisini ilgilendiren belgelerle sınırlı olduğu, denetçiler tarafından yapılacak bilgilendirmenin ise 66. ve 68. maddede belirtilen sınırlamalar çerçevesinde olması gerektiği anlaşılmaktadır. Dolayısıyla ortakların bilgi edinme hakkının kapsamı, yıllık çalışma raporu, bilanço ve denetçilerin genel kurula sunmak üzere düzenleyecekleri rapor gibi belgelerin incelenmesinden ibarettir. Yine KoopK m. 25’de düzenlendiği üzere, kooperatifin ticari defterleri ve haberleşme ile ilgili hususların incelenmesi, genel kurulun açık izni veya yönetim kurulunun kararı ile mümkündür. Bu izin verilse dahi mezkûr ticari defterlerin tek başına anlam ifade etmeyeceği, ancak ticari defterlerin bu defterlerde yer alan kayıtlara esas teşkil eden gelir ve gider belgeleri ile birlikte incelenmesi halinde incelemenin amaca ulaşabileceği haklı olarak savunulmaktadır. Öte yandan incelenmesine müsaade edilen defter ve vesikalardan öğrenilecek sırlar hariç olmak üzere, hiçbir ortak kooperatifin iş sırlarını öğrenme hakkına sahip değildir. Dahası her ortak kooperatife ait iş sırlarını, sonradan ortaklık hakkını kaybetmiş olsa dahi daima gizli tutmakla mükelleftir. Sır saklama yükümüne uymayan ortak için KoopK m. 25’de hukuki ve cezai sorumluluk öngörülmüştür.
Özetle, kooperatif yönetimi ile bu hakkı kullanmak isteyen ortak arasında çoğu zaman anlaşmazlıkların ortaya çıktığı kooperatif ortaklarının bilgi edinme hakkı sınırsız olmayıp ancak Kanun’un belirlediği kapsam ve sınırlar içerisinde dürüstlük kuralı çerçevesinde kullanılabilir.
Kaynak http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/TEZ/ET001272.pdf
