Kooperatiflerde Denetçilerin Görev ve Yükümlülükleri

Denetçiler, genel kurul namına kooperatifin bütün işlem ve hesaplarını incelerler (KK m. 65, f.1). Bu işlemler, kooperatifin yapısının, faaliyetlerinin, işlemlerinin ve hesaplarının, kanun, ana sözleşme, yönetmelik hükümleri, genel kurul kararları ve iyi niyet esasları çerçevesinde incelenmesi; eksiklik, yanlışlık, tutarsızlık veya çelişki bulunup bulunmadığının ortaya çıkarılması faaliyetlerini ifade etmektedir.

Kooperatifler Kanunu’nda, genel anlamda denetçilere yukarıdaki görevler yüklenmekle birlikte, Kooperatifler Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu’nun muhtelif maddelerinde de denetçilerin görev ve yükümlülükleri belirlenmiştir.

Bu itibarla, denetçilerin görev ve yükümlülükleri şunlardır:

Kooperatifler Kanunu’na göre görev ve yükümlülükleri:

a. İşletme hesabıyla bilançonun defterlerle uygunluk halinde bulunup bulunmadığını incelemek (KK m. 66, f.1),

b. Defterlerin düzenli bir şekilde tutulup tutulmadığını incelemek (KK m. 66, f.1),

c. İşletmenin neticeleriyle malvarlığı hakkında uyulması gerekli olan hükümlere göre işlem yapılıp yapılmadığını incelemek (KK m. 66, f.1),

d. Ortakların şahsen sorumlu veya ek ödemelerle yükümlü olduğu kooperatiflerde ortaklar listesinin usulüne uygun olarak tutulup tutulmadığını incelemek (KK m.66, f.1),

e. Genel kurulu toplantıya çağırmak (KK m.43),

f. Yönetim kurulu üyelerinin üyelik şartlarını taşıyıp taşımadıklarının araştırmak (KK m.56, f.2),

g. Yönetim kurulunun toplantı nisabını kaybetmesi halinde yedek yönetim kurulu üyesi çağırmak (KK m. 56, f.4),

h. Açıklama yapma yükümlülüğü (KK m.66, f.3),

i. Yıllık rapor düzenleme yükümlülüğü (KK m.67, f.1),

j. Noksanlıkları ve kanun veya ana sözleşmeye aykırılıkları haber verme yükümlülüğü (KK m. 67, f.2),

k. Toplantılara katılma yükümlülüğü (KK m.67, f.3),

l. Sır saklama yükümlülüğü (KK m.68),

Türk Ticaret Kanunu’na göre görev ve yükümlülükleri:

a. Kuruluştaki yolsuzlukları araştırmak (TTK m. 308),

b. Kooperatif kasasını teftiş etmek (TTK m.353, f.1, b.3),

c. Kıymetli evrakın mevcut olup olmadığını araştırmak (TTK m.353, f.1, b.4),

d. Tasfiye işlerine nezaret etmek (TTK m.353, f.1, b.7),

e. Yönetim kurulu üyeleri aleyhine dava açmak (TTK m.341),

f. Kooptasyon (Denetçi tayin etmek) (TTK m.351).

Bununla birlikte, denetçilerin görev, yetki ve sorumluluklarına yönelik hükümlerin kooperatif ana sözleşmelerine konulması gerekmektedir (KK m.4, f.1, b.7).

Bakanlıkça hazırlanan ana sözleşmelerde bu yönde maddeler yer almaktadır. Bu nedenle, denetçilerin görev, yetki ve sorumluluklarının nelerden oluştuğu konusunda kooperatiflerin ana sözleşmelerinin ilgili hükümlerine de bakılması gerekmektedir.

Bakanlıkça hazırlanan ana sözleşmelerle denetçilere verilen görevler şunlardır:

● Yıllık bilanço ve sonuç hesaplarını inceleyerek bu husustaki görüşlerini, birlikte veya tek başına genel kurula raporla bildirmek,

● Kooperatif işlemlerinden bilgi edinmek ve gerekli kayıtların düzenli olarak tutulmasını sağlamak amacıyla en az 3 ayda bir defa kooperatifin defterlerini incelemek,

● En az 3 ayda bir defa kooperatifin nakit mevcudu ile menkul değerlerini kontrol etmek,

● Bütçe, bilanço ve gelir-gider cetvelini denetlemek,

● Yönetim kurulunun ihmali halinde genel kurulu olağan veya olağanüstü toplantıya çağırmak,

● Yönetim kurulu üyelerinin kanun ve ana sözleşme hükümleri ile iyi niyet esaslarına uygun davranmalarına nezaret etmek,

● Yönetim kurulu üyelerinin gerekli şartları taşıyıp taşımadıklarını araştırmak, toplantı nisabının kaybedilmesi halinde boşalan bu üyeliklere gecikmeksizin yeteri kadar yedek üye çağırmak,

● Kooperatif ortaklarının, yönetim kurulu üyeleri ve kooperatif personeli hakkındaki şikayetlerini incelemek ve inceleme sonucunu yıllık raporunda açıklamak,

● Uygun gördükleri teklifleri yönetim kurulu toplantıların gündemine koydurmak. Aşağıda denetçilerin Kooperatifler Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu’na göre görev ve yükümlülükleri ayrıntılı olarak açıklanacaktır.