Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'nın görev alanında bulunan tarımsal amaçlı kooperatifler köy, belde veya ilçe yerleşim merkezinde kurulabilir. Kuruluş işlemleri sırasıyla şöyledir:
Kurucu heyet
Kooperatif kurmak için en az yedi çiftçiden oluşan bir kurucu (müteşebbis) heyet oluşturulur. Kurulacak kooperatif birden fazla yerleşim birimini kapsıyorsa, her yerleşim biriminden en az bir kurucu ortağın kurucu heyete alınması şarttır.
Başvuru dilekçesi
Kurucu heyette yer alan çiftçilerin adı, soyadı, ikametgâh adresi, imzası vb. bilgileri içeren kooperatif kurma talebine ilişkin dilekçesi ve ekinde kurucuların ikametgâh belgesi, nüfus cüzdanının onaylı fotokopisi vb. belgeler Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı (GTHB) İl veya İlçe Müdürlüğü'ne verilir. İlçe Müdürlüğüne verilen dilekçeler işlemlerin yapılması için İl GTHB İl Müdürlüğüne havale edilir.
Kooperatif kuruluş etüt raporu
GTHB İl Müdürlüğü, kooperatif kurulacak yerleşim yerinin tarımsal kaynak ve potansiyeli, alt yapısı, sosyo-ekonomik durumlarını etüt ederek "Kooperatif Kuruluş Etüt Raporu" adı altında bir rapor hazırlar.
Kuruluş etüt tebligatı
GTHB İl Müdürlüğü, kuruluş etüt raporunu inceler ve uygun görmesi halinde "Kuruluş Etüt Tebligatı" adı altında bir yazı yazarak GTHB İlçe Müdürlüğüne veya doğrudan kurucu heyete gönderir. Bu yazının ekinde, kurucu ortaklara verilmek üzere yeterli sayıda (en az 6) ana sözleşme de gönderilir.
Geçici yönetim kurulu
GTHB İl Müdürlüğünden gelen ana sözleşmeler doldurulmadan önce, kurucu ortaklar kendi aralarında bir toplantı yaparak kuruluş genel kuruluna kadar görev yapmak üzere bir yönetim kurulu seçer. Geçici yönetim kuruluna seçilen üyelerin birbirleriyle üçüncü dereceye kadar (bu derece dâhil) akraba olmamaları gerekir.
Noter onaylı ana sözleşme ve belgeler
Ana sözleşmeler kurucu ortaklar tarafından doldurulur noter huzurunda imza edilir. Bu sırada, kuruculara ait kimlik ve ikametgâh belgeleri ile kooperatiflerce tutulması gereken defterlerin onaylatılması gerekir.
Kuruluş sermayesi teslim tutanağı
Her bir kurucu ortak tarafından peşin ödenen ortaklık paylarından oluşan kuruluş sermayesi, geçici yönetim kurulunca emanete alınarak, bu hususta bir teslim tutanağı hazırlanır.
Mevcut ana sözleşmelere göre bir ortak kooperatife girerken en az bir (1) pay taahhüt etmek zorundadır. Bir (1) ortaklık payının değeri 100 TL’dir. Buna göre; bir ortağın en az 100 TL taahhüt etmesi ve bu taahhüt tutarının 1/4'ü olan 25 TL’sini peşin ödenmesi gereklidir.
Bir ortak en çok 5.000 payı geçmemek üzere istediği miktarda sermaye payına sahip olabilir.
Kuruluş evraklarının teslimi
Hazırlanan kuruluş evrakları (noter tasdikli ana sözleşmeler, kuruluş sermayesi teslim tutanağı vb) incelenmek üzere, GTHB İl Müdürlüğü kanalı ile veya doğrudan GTHB İl Müdürlüğü'ne sunulur.
Kuruluş tebligatı
Kuruluş evrakları incelenir ve sonuç olumlu olursa, GTHB İl Müdürlüğü 1163 Sayılı Kooperatifler Kanunu'nun 3. maddesine göre kooperatifin kurulmasına onay verir. Kurulmasına onay verilen kooperatife kurulma izni yazılı olarak kurucu heyete doğrudan veya GTHB İlçe Müdürlüğü aracılığıyla tebliğ edilir. Bu yazının ekinde kuruluş şerhini taşıyan onaylı ana sözleşmeler yer alır.
Kooperatifin tescili
Geçici yönetim kurulu, GTHB İl Müdürlüğü'nden kuruluş izni alınmasını izleyen bir ay içinde, Ticaret Sicili Memurluğu'na müracaat ederek kooperatifin tescilini talep eder. Ticaret Sicil Memurluğu tarafından kooperatifin unvanı sicil defterine kaydedilerek ana sözleşmelere tescil şerhi verilir. Ayrıca, 1163 Sayılı Kooperatifler Kanununun 3. maddesinde sayılan hususların ilanı için ilan beyannamesini tanzim edilir.
İlan beyannamesi
Ticaret Sicil Memurluğu tarafından verilen ilan beyannamesinde belirtilen hususların Ankara'da yayımlanan Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi'nde ilan edilmesiyle kooperatifin kuruluşu hukuken tamamlanmış olur.
İşe başlama bildirimi
Tescil işlemini izleyen 10 gün içinde vergi dairesine işe başlama bildirimi yapılır. Vergi dairesine başvuru dilekçesinin ekinde bulunması gereken evraklar şunlardır:
• Noter onaylı ana sözleşme
• Kurucu ortakların (en az 7 kişi) onaylı nüfus cüzdan örneği ve ikametgâh belgeleri
• İmza sirküleri
• Üst birliğe kayıt belgesi
Banka hesabı açma
Kooperatifin kuruluş tescil ve kuruluş ilanını içeren belgeler GTHB İl Müdürlüğü'ne intikal ettirildiğinde, geçici yönetim kurulunca emanete alınan kuruluş sermayesinin kooperatif adına bankada açılacak hesaba yatırılması için talimat verilir.
Kuruluş genel kurulu
Kuruluş ilanının Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi'nde yayımlanmasını takip eden bir ay içinde "Kuruluş Genel Kurul Toplantısı" yapılır. Kooperatifin asıl yönetim ve denetim kurulu üyeleri seçilir. Kuruluş masrafları görüşülüp kabul edilir.
